ORHUN ABİDELERİ VE TÜRK MİLLETİNE VERDİĞİ ÖĞÜT
Orhun Abideleri (Yazıtları), Türk adının ve Türk milletinin ilk defa bahsi geçen, Türkçe dili ile taşlar üzerine yazılan metinlerdir.
Orhun Abideleri, Göktürk hükümdarı Bilge Kağan, kardeşi Kültigin ve Vezir Tonyukuk adına dikilmiş, dört yönlü taşlardır. Orhun Abideleri, Orhun Nehri yakınlarında olduğu için Orhun Abideleri denmiştir. Aslında Tonyukuk yazıtlarının Orhun nehrine çok yakın olduğu söylenemese de aynı dönemde ve aynı amaçlarla yapıldığı için aynı şekilde anılmışlardır. Aynı zamanda Göktürkler döneminde yazıldığı için Göktürk (Köktürk) Kitabeleri olarak ta anılmaktadır. Bu yazıtlar 48. Enlem ve 107. Boylam arasında kalan bölgede yani bugünkü Moğolistan’da Baykal Gölü’nün güneyinde yer almaktadır.Bu yazıtlar Göktürklere ait 38 harfli Orhun Alfabesi ile yalın bir üslupla yazılmıştır. Bu abideleri ilk kez 1889 yılında Rus Tarihçi Yardintsev bulmuştur. 1891 yılında bir Rus heyeti bu yazıtlar üzerinde incelemelerde bulunmuşlar ancak yazıları çözememişlerdir. Bunun üzerine 1893 yılında Danimarkalı Vilhelm Thomsen 38 harfli alfabeyi çözerek nihayet yazıtları okuyabilmiştir.
Orhun Abideleri, Göktürk hükümdarı Bilge Kağan, kardeşi Kültigin ve Vezir Tonyukuk adına dikilmiş, dört yönlü taşlardır. Orhun Abideleri, Orhun Nehri yakınlarında olduğu için Orhun Abideleri denmiştir. Aslında Tonyukuk yazıtlarının Orhun nehrine çok yakın olduğu söylenemese de aynı dönemde ve aynı amaçlarla yapıldığı için aynı şekilde anılmışlardır. Aynı zamanda Göktürkler döneminde yazıldığı için Göktürk (Köktürk) Kitabeleri olarak ta anılmaktadır. Bu yazıtlar 48. Enlem ve 107. Boylam arasında kalan bölgede yani bugünkü Moğolistan’da Baykal Gölü’nün güneyinde yer almaktadır.Bu yazıtlar Göktürklere ait 38 harfli Orhun Alfabesi ile yalın bir üslupla yazılmıştır. Bu abideleri ilk kez 1889 yılında Rus Tarihçi Yardintsev bulmuştur. 1891 yılında bir Rus heyeti bu yazıtlar üzerinde incelemelerde bulunmuşlar ancak yazıları çözememişlerdir. Bunun üzerine 1893 yılında Danimarkalı Vilhelm Thomsen 38 harfli alfabeyi çözerek nihayet yazıtları okuyabilmiştir.
Göktürk Yazıtlarının ilki Tonyukuk Yazıtıdır. Bu yazıtı Tonyukuk yazmış ve dikmiştir. Göktürklerden ve kendisinden bahsetmiştir. Bir diğeri ise Kültigin yazıtıdır. Bilge Kağan ölen kardeşi Kültigin adına yaptırmıştır. Yazıtı çok uğranılan yere diktiğini ve bununla geleceğe yönelik mesajlar vermeyi amaçladığını belirtmiştir. Kültigin ve Bilge Kağan yazıtlarını Bilge Kağanın yeğeni Yolluğ Tigin yazmıştır. Bilge Kağan adına yazılan yazıtlar Bilge Kağanın ölümünden yaklaşık bir yıl sonra oğlu Tenri Kağan tarafından Bilge Kağan adına yaptırılmıştır.
Geçmişte Çin ile yaşanmış olumsuzluklar, ozamanlar ki devlet adamlarının yönetim hakkındaki önerileri, Türklüğün yapısı, halkın ve devlet adamlarının birbirlerine karşı görev ve sorumlulukları Orhun yazıtlarının içeriğini oluşturmaktadır.
- Orhun Abideleri, Türk milletini ikaz niteliği taşır. Neden mi? Türk milletinin geçmişteki hatalardan ders almasını istedikleri için. Gelecekteki başarıya geçmişten bir ışık tutmak, Türklüğün yollarını aydınlatma ve Milli Bilinç uyandırma amacı güderek bu anıtları bırakmışlar.
-Milletimizin kendi geçmişi hakkında bilgi sahibi olması ve bu doğrultuda geleceğe bakabilmesi için oldukça önemli anıtlardır. Eger ki bir topluğuga Millet iradesi verebilecek bir şey varsa bunun en büyük örneklerinden biri Orhun yazıtlarıdır.
Bu makale Gönüllü yazarımız
Ümran Akkoç Tarafından gönderilmiştir.
Yorumlar