ÖĞÜTLER KİTABI PENDNAME İKİNCİ BÖLÜM 21 - 40 / 84
21.Ahmakların vasıfları:Ahmaklığın dört alâmeti vardır. Sana söyliyeyim de öğrenesin.
Kendi ayıbını görmeyip de, başkalarının küsurunu aramak. Gönlüne cimrilik tohumu saçtığı halde cömertlik ummak. Huyu ile halkı hoşnut etmiyen kimsenin Tanrı kapısında hiçbir değeri yoktur. Âdeti huysuzluk olanın işi daima nefret kazanmaktır. Kötü huy, tende canın belâsıdır. Huysuz kişi insandan sayılmaz.
Cimrilik Cehennem ağacından bir daldır. Zavallı cimricik de mezbaha köpeklerine benzer. Cimri nerede cennet yüzü görsün? O Fil' in ayakları altına düşmüş bir sivrisinektir. Cimriliğin pintiliğinden kendini bir tarafa çek ki ahmaklar zümresinden sayılmıyasın.
22.Afiyet bahsi:
Ey Aziz,Belâdan kurtulmak için iki şeyden el çekmek gerektir. Git, dünya ve nefsinden elini uzak tut ki belâların seninle bir işi olmasın.
Hırs ve tamah hastalıklarına tutuldunsa sana her taraftan belâ yüz gösterir. Para sevdasında olmıyan kişi her nerede olursa oldun selâmettedir. Ey Oğul, nefîs ve dünya kaydından kurtul ki belâdan da, tehlikeden de uzak kalasın. Nice kimseler var ki, zavallı nefîsleri yüzünden belâya uğramış, gamla arıklaşmıştır. O nefîs belâsında değil midir ki, zavallı muratsız kuş gelip avcının tuzağa düşer.
Ey oğul, gönül hoşluğu ile yaşamak istiyorsan cihanın variyle yoğunu eşit say. Hakkın kahir ve azabından korkusuz yaşama, her mümini inciltmek sevdasını gütme. Belâda hiç kimseden yardım isteme, çünkü Allah' tan başka feryatlara yetişen bir yardımcı yoktur. İncittiğin kimselerden özür dile ki hesap yerinde sana düşman kesilmesin. Nimetler ısı Tanrı' dan zenginlik dileyenler, o zenginliği kanaatta bulabilirler.
 |
23.Akıl ve ilim alâmetleri:
Ey Aziz, Akıl ve bilgi sahiplerinin dört şeyden uzak bulunmaları gerekir. Akıllı ve bilgili kişi, işin beceriksizlere ısmarlamamalı, değersizere de iyilik yapmamalıdır. Akln varsa kötülüğe heves evme, mademki göçeceksin eli boş gitme. Yumuşak huylu ve aydın gönüllü olan zamanede dertsiz yaşar. Dünyada herkesten ileri geçmek istersen, tuz ekmek dağıtmakta eli açık ol.
Zamanede adalet göstermek istiyorsan ey oğul buyruğun altında olanları iyi koru. Verdiği öğüdü bizzat tutan, bunu başkalarına da dinletebilir. Kendi öğütleriyle amel etmiyen kimsenin sözünü başkaları hiç tutmaz. Ey Akıl sahibi : Şeriat kapısında çirkin görülen her ne varsa onun etrafında dolaşma. İşinin baştan başa doğru gittiğini görmek istersen, kendi isteğine göre hareket etme.
24.Kurtuluşa dair:
Ey Aziz : şüphe yok ki kurtuluşu üç yolu vardır. Bunlar sana söyliyeyim de aklında tut.
Birincisi Tanrı' dan korkmak, ikincisi helâl rızık aramaktır. Üçüncüsü de doğru yolda yürümektir. Bu üç meziyete sahip olan kendini kurtarmıştır. Ey delikanlı, alçak gönüllülüğü âdet edinirsen bütün cihan seni sever. Zenginler ve kuvvetliler önünde baş eğme, eğer onlara kulluk ederseniz şüphesiz dinin elden gider.
Para için zengine meddahlık yapma, bu murdarı ne yapacaksın? Zamane zenginleri ölü insanlardır. Ey Oğul, ölülerle ne işin var? Sayısız mal ve altın topla, sonra kabrinde bunların hasretini çek.
25.Tanrıyı anma bahsi:
Ey Oğul, eğer adalet ve ihsanından haberin varsa daima Tanrı' yı an. Geceyle gündüzü, Allah' ı anmakla yaşat, günlerini gaflette geçirme.
Allah zikri, bu ruhun gıdası, bu yaralı gönlün merhemidir. Tanrı zikri, sana can yoldaşı olduktan sonra nasıl köşk ve saray hevesinde olabilirsin? Tanrıyı unuttuğun anda şeytanla yoldaş olursun. Ey İman ehli Tanrı zikrini dilinden bırakma ki iki âlemde şeref ve kuvvet bulasın. Zikirde önce ihlâs gerekir. Samimî olmıyan zikir nasıl dürüst olabilir?
26.Zikrin nevileri:
Zikir hilâfsız üç şekilde olur. Bu sözü boş bie lâf zannetme. Avamın zikri ancak dil ile, erenlerin zikri ise kalb ile olur. En yüce erenlerin zikri de sır iledir. Zikretmiyen daima ziyandadır. Tanrı' nın ululuğunu dile getirmeden zikretmek bid' at, zikirde başka bir şart da hürmettir. Her uzvun başka bir zikri vardır, ey oğul, yedi âza da ayrı ayrı zikreder.
Elin zikri, her zavallının yardımına uzatmak, ayağın zikri yakınlarını ziyaret etmektir. Gözün zikri, Tanrı korkusiyle yaş dökmek ve onun âyetlerini temaşa etmektir. Kulak zikrini de doğru sözleri dinlemekten ibaret bil, mümkünse gece gündüz zikre çalış. Kalbinin zikri sende Tanrıaşkını doğurur, çalış ki bu zikri elde edesin. Cehaleti yüzünden daima günahta olan, Tanrı zikrinden ne zevk duyabilir?
Dilin zikri Kuran okumaktır. Bunlardan nasibi olmıyan kişi müflislerdendir. Daima Tanrınimetlerine şükret ki, Tanrı da sana nimetlerini tamam versin. Ey Oğul yaratıcının hamt ve senasını söyle ki, ömrünü baştan başa berbadetmiyesin. Daima hakkı öğmekten dilini ayırma ki, yoksulluk ateşinden kurtulabilesin. Dudağını Tanrı zikrinden başka sözlerle kıpırdatma, çünkü erenlerin işleri hep böyle olmuştur.
27.Olgun aklın delilleri:
Dört şey herkes için iyidir. Sana söyliyeyim da aklında tut ey aziz. Birincisi iyilik yapmaklığın, ikincisi aklını başına toplamandır. Üçüncüsü sabırlı adamlarla düşüp kalkmak, sonuncusu da halka saygı göstermek ödevini yerine getirmekdir.
28.Kötü huylar:
Ey güzel huylu : başka dört tabiat daha vardır ki bütün yaratılmışlardan daha çirkindir. O Dörtten birincisi hasetdir ki, bir nevi kindir. bundan sonra da ucüb (kendinş beğenme) gelir.
Üçüncüsü hışım (öfkesini yenememek), dördüncüsü de kıskançlıktır. Ey Oğul.: Bu huyların tozlarından silkin, çünkü bu hareketler çirkindir. İçindeki katkıları at da altın gibi sâf ol, toprak olmadan önce toprak gibi alçak gönüllü ol. Hırsı bırak da kanaata alış. Nihayet bir gün ölümü düşün. Daima dostlarla düşüp kalkmaya bak, elinden gelirse düşman yüzünü hiç görme.
29.Talihsizlik alâmetleri:
Talihsizlik nişanı dört şeydir. Aydın gönüllü isen bunları hatırında tut. Ahmağa fikir danışmak, cahile para vermek talihsizliktir. Dostların öğütlerini dinlemeyen kafasız hakikatte bir talihsizlikdir. Dünyadan ibret almıyan bahtsız cihanın nefretini kazanmış olur. ahmakla meşveret eden zavallıyı, melûn şeytan yolunu şaşırmış köpeğe döndürür.
Malını cahillere teslim eden insan nasıl mesut olabilir? Ahmakın eline para girince bol bol harcıyarak telef eder. Ahmak dosttan öğüt dinlemez. Cehaleti yüzünden de ipini koparır gider. Ey Delikanlı : Zamaneden ibret al ki, ahmaklar sırasında sayılmıyasın. Akıldan haberi olanlar nazarında bahtsızlık, yolunu şaşırmak demektir.
30.Büyük ve makbul sıfatlar:
Dört şey büyük ve muteberdir. Bunlar, görünüşte ufak fakat pek önemlidir. bunlardan biri düşman, öteki ateş, üçüncüsü gönüllere hoş gelmeyen hastalıklardır. Dördüncüsü de senin beziyen bilgidir. Bunlar sana küçük görünmesin. Gözünde düşmanı küçük gören, bir gün onu belâsından feryad eder. bir atşe kıvılcımı bir kere parladı mı, bütün alemi ondan yanmış görürsün.
İlim, az bile olsa hor bakma, çünkü ilmin hesaba sığmayan bir değeri vardır. Azıcık ağrının bile hemen çaresini ara, yoksa hastalık başladı mı, âciz kaldığını anlarsın. Baş ağrısının ilâcını aramıyan kimse, mizacının fenalaşmasından korkmalıdır. Ey Oğul : Bir gün ayaklanmağa mecbur kalacağını düşünerek düşman sözünden daima sakın. Ufak bir ateş su ile söndürmek mümkündür. Fakat alev ortalığı sardı mı eyvahlar olsun.
31.Rüsvaylıktan doğan şeyler:
Ey Oğul : Herkese olan dört şeyden dört şey daha meydana gelir. İnatcılıktan rüsvaylıkdoğar. Öfkeye de pişmanlık ilâcı fayda vermez. Şüphesiz kibirden düşmanlık, tembellikten de düşkünlük hâsıl olur. Ortada bir inatçı peyda olursa halk onun uğursuzluğundan kepaze olur. Öfkesine uyan cahilin kazancı pişmanlıktan başka bir şey olmaz.
Kibirden başı havada olan kimsenin dotsları, sonunda kendisine düşman olurlar. Her kim tembelliği âdet edinirse horlukla baltayı ayağına vurur. Öfkesini yenemiyen kimse sonunda çok pişmanlık çeker. Hele miskin ve obur kimse ise insan değil belki öküzden, eşekten daha aşağıdır.
32.Bekası olmıyan dört şey:
Ey Hoca! Dört şeyin ömrü azdır. Ey güzel yüzlü iman ehli iyi dinle!
Sutlanın zülmü çok sürmez. Sonra dostların itabı az devam eder, fakat pek hoş olur. Bununla beraber kadının gösterdiği sevgiyi de yabancıların dostluğu gibi süreksiz bil. Kadın, bir zaman için muhabbetli görünürse de varlığını azalınca ağzını açar. Sultan tebaasına zulüm ederse hükümdarlığının ömrünü kısaltmış olur. Sana dostlardan gelen itibar da, su üstünde yazı çabuk geçer.
Yabancılarla yaşıyan insan, onlardan pek az dostluk görür. Karga gülün kokusundan uzak düşünce bülbülün yoldaşlığından nefret duyar. Yabancılar dostluğu çok gönül sıkıcıdır. Bunu herkes bilir. Ey Oğul : Yabancı gördüğün zaman ondan yel gibi kaç.
33.Şükür bahsi:
Dört şey dört şeyle tamam olur. Ey çocuk bunu dinlerken hatırında tut.
Kişinin ilmi akliye olgunlaşır. Nihayet de fiil ve amele güzelleşir. Dinin, kötülüklerinden sakınmakla kemal bulunur. Nimetin de şükür ile bollaşır. Kulun olgunluğu dinde görünür. Sanatı züht, âdet ibadet olur. Îlim, aerginliğinden doğar. Senin amelsiz niyetine de kimse bakmaz. Şükür, nimete büyük kemal verir, gafilleri yola getirir.
Şükretmek, nimetin elden gitmesine sebep olur. Şükredenlerin kazancı da nimet bolluğudur. Akılsız kişi, ilimden bir fayda elde edemez. Akılsızlar yanında oturmak gerekmez. Ey Oğul : Akılsız ilim ziyandır. İlim bir kuş ise akıl onun kanadıdır. İlim sahibi olup da amel etmiyen akıl yolundan uzaklaşmış olur.
34.Geri çevrilmesi mümkün olmıyan şeyler:
Elden gittikten sonra geri döndürülmesi imkânsız olan şeyler dörttür.
Ansızın ağızından çıkan bir söz, yaydan fırlayan bir ok. Söylenmiş söz nasıl geri alabilirsin? Sonra hiç kimse olmuş bir kazayı geri çeviremez. Attığın ok nasıl geri döner? İşte boşuna harcadığın ömür de böyledir. Düşünmeden söz söyliyen çok pişmanlıklar çeker. Söylemediğin sözü söyliyebilirsin fakat söylediğini gizliyemezsin.
Ömrün her nefesini ganimet bil, çünkü gitmekten sonra bir daa geri dönmez. Hiç kimse kazayı başından savamaz. Kazaya razı olan da fena bir harekette bulunmamış olur. Selâmette kalman istiyen, ağzına mühür vurmalıdır. Ömrüne ne kadar değer versen yeridir. Çünkü elden gittikten sonra bir daha bulamazsın.
35.Sessizlik ve çömertlik:
Dört şeyden dört şey çıkar. Ey Aziz, bu nükteyi benden dinle de hatırında tut.
Sükûtu âdet edinen emniyette yaşar, bir düşüncesi olmaz. Sana selâmet gerekse sükût et. Ancak iyiliğini açıklayanlar emniyette olurlar. Yiğit cömertlikle yücelik bulunur. Şükür nimeti artırır. Cömertler daima yücelik bulurlar. Nimetin şükürle bollaşır. Sakin ve sessiz yaşıyan insan sırtına bir selâmet hırkası giyimiş olur.
Daima güvenlikte kalmak istiyorsan git cihan halkına iyilik yap. Her kim cömertlik ve kerem huylarını âdet edinirse halk arasında saygı görür. İyilik veya kötülük yapan herkes, iyi bil ki bunun kendi nefsine yapılmış olur. Ey kardeş tanrı kulu ol, elinden gelirse cömert ve vergili ol. Cimrilerim miskinliğinden sakın ki, seni cehennem ateşi yakmasın.
36.Bazı huyları meydana getiren birkaç huy:
Dört şeyden dört şey ürer. Bu nükteyi idraki yüksek olanlardan başkası anlıyamaz. Bu dört iş kimden belirirse elinde olmıyarak öteki dörtünü de görür. Dilencilik yapan horluğa uğrar. Ötekini berikini küçük görende yalnız kalır. Bir işin sonunu düşünmiyen kimse neticede bir gün pişmanlık çeker. İşinde ihtiyatlı davranmayanı da gönlüne ağrılar çöker.
Sultanla kavgaya kalkışn, işini baştan başa harabeder. Kötü huyları yüzünden geçimsizlik edenler, şüphesiz dostlarını kaçırırlar. Sultana karşı yiğitlik dâvası güden malının canının mahvını hazırlamış olur. Padişaha isyan edenin de gündüzü karanlık geceye döner. Kibirle baş kaldıranlar kurt gibi insanlardan uzak yaşarlar.
37.Düşman peyda etmek ve borçlanmak:
İnsanı düşkünlüğe uğratan dört şeydir. Ey hak sever, sana söyliyeyim de kulak ver. Çok düşman, hesapsız borç, sayısız iş, kalabalık aile. Yazıklar olsun borca batmış olan o miskine ki, her an kaygusundan kan içmektedir. Düşmanı çok olnların da daima aydın gözleri bulanık olur. Hele çok iş yüklenenlerin dünyada işi gücü feryat ve şikâyettir.
38.Sakınılması gerekli dört şey:
Ey Oğul dört şey hatadan sayılır. Dinle ki sana baştan başa anlatayım. Birincisi kadından vefa ummaktır ki, bu sâf insanlar için büyük hatadır. Düşman beslemek nasıl yanlış bir hareket ise kötü nefsin muradını yerine getirmek de öyledir. Kötülerden sakınmak nasıl ayrı bir hata ise yaramaz çocuklarla yoldaşlık da bunlardan beterdir.
39.Minnat sahibi Tanrı' nın vergileri:
Dört şey Tanrı vergisidir. Söyliyeyim de aklında sakla ey sağlam düşünceli dinleyici.
Önce tanrı buyruklarını yerine getirmek, ikincisi de ana ve babayı kendinden hoşnut kılmaktır. Üçüncüsü hüküm şeytanla savaşmak, dördüncüsü zavallılara iyilik yapmaktır.
40.Ömrü uzatma sebepleri:
İnsanın ömrü dört şeyle uzar. Ey aziz can, bu öğüdü dinle. Birincisi güzel ses dinlemek, ikincisi ay gibi güzel yüzler seyretmek, üçüncüsü malından, canından kaygusuz yaşamak. Bunlar insanın ömrünü artırır.
Hele işi gönlünün isteğine uygun olanın ömrüne bereket çöker.
 |
16.yüzyıl divan edebiyatının önemli eserlerindendir.
Pend öğüt demektir. Pendname bir ahlak kitabıdır.
Feridun Attar, 11-12'nci yüzyıllarda yaşamışve Pendname (Öğütler Kitabı) ileDoğu-İslam düşüncesinin önemliisimlerinden biri olmuştur |
Sayin Kardeslerim Facebook sayfama destek olurmusunuz
LiKE Begen yapmaniz yeterlidir ALLAHcc Hepinizden razi olsun AMiN..
Resme Tiklarsaniz FACEBOOK'a Gider
Resme Tiklarsaniz FACEBOOK'a Gider
BuradanFacebook'a gider
____________
Yorumlar